ҡара ҡайын

чёрный дым — ҡара төтөн

чёрная лента — ҡара таҫма

чёрная краска — ҡара буяу

чёрные думы — ҡара уйҙар

чёрные дни — ауыр көндәр

чёрная весть — ҡайғылы хәбәр

чёрные силы реакции — реакцияның ҡара көстәре

чёрная зависть — уҫал көнсөллөк

чёрный медведь — ҡара айыу

чёрная берёза — ҡара ҡайын

чёрная смородина — ҡара ҡарағат

чёрная биржа — йәшерен биржа

чёрный рынок — йәшерен баҙар

чёрная буря — көслө ел-дауыл

чёрное духовенство — монахтар

чёрная икра — ҡара ыуылдырыҡ

чёрный кофе — һөтһөҙ ҡара ҡәһүә

чёрный лес — ҡара урман (япраҡлы, ҡуйы)

чёрная металлургия — ҡара металлургия

чёрные металлы — ҡара металдар (тимер, ҡорос, суйын)

чёрная баня — ҡара мунса

чёрный порох — ҡара дары (төтөнлө)

чёрное пятно — ҡара тап

чёрные списки — ҡара исемлек (йәберһетеү өсөн йәшерен төҙөлгән)

чёрный хлеб — арыш икмәге

держать в чёрном теле — ҡағыу, ситләтеү

называть белое чёрным — күрәләтә аҡты ҡара тиеү

принимать белое за чёрное — аҡты ҡара тип таныу

чёрным по белому (написано) — асыҡ, аныҡ (яҙылған)

чёрная ночь — ҡараңғы төн

играть чёрными — ҡаралар менән уйнау

чёрное бельё — бысраҡ кер

чёрный ход — артҡы ишек

чёрная работа — ҡара эш

чёрные стороны жизни — тормоштоң насар яҡтары

лучше поздно, чем никогда — бер ҙә булмағанға ҡарағанда, һуң булһа ла булғаны яҡшы

этот цвет тебе идёт больше, чем тот — был төҫ һиңә тегенеһенә ҡарағанда нығыраҡ килешә

чем выше, тем сильнее течение — юғарыраҡ булған һайын, ағым көслөрәк

чем торопиться, лучше выйти раньше — ҡабаланғансы, иртәрәк сыҡҡан яҡшы

сидеть против окна — тәҙрә ҡаршыһында ултырыу

друг против друга — бер-береһенә ҡара-ҡаршы

плыть против течения — ағымға ҡаршы йөҙөү

поставить знак против фамилии — фамилияһы тураһына билдә ҡуйыу

лекарство против кашля — йүткереүҙән дарыу

против прошлого года — былтырғыға ҡарағанда

ты согласен? — Нет, против - һин ризамы? - Юҡ, мин ҡаршы

продумать за и против — ыңғайын һәм ҡаршыһын уйлау

сделать несколько шагов — бер нисә яҙым яһау

раздаются шаги — аяҡ тауыштары ишетелә

ускорить шаг — аҙымды тиҙләтеү, тиҙерәк атлау

замедлить шаг — атлауҙы аҡрынайтыу, аҡрыныраҡ атлау

идти мелкими шагами — ваҡ аҙымдар менән атлау, ваҡ-ваҡ атлау

необдуманный шаг — уйланмай яһалған аҙым

рискованный шаг — хәүефле аҙым

сделать нужные шаги — кәрәкле саралар үткәреү

шаг резьбы — һырҙар араһы

первые шаги — тәүге аҙымдар

черепашьим шагом идти (двигаться) вперёд — бик яй үҫеү, бик бәләкәй уңыштарға ирешеү

в нескольких (двух, трёх) шагах — бик яҡын, эргәлә

на каждом шагу; что ни шаг — өҙлөкһөҙ, бер туҡтауһыҙ, аҙым һайын

один шаг (на шаг) от чего, до чего — бик яҡын

шаг вперёд — бер ни тиклем уңышҡа ирешеү

шаг за шагом: — 1) яй ғына, саҡ-саҡ

2) тайпылышһыҙ, эҙмә-эҙлекле рәүештә; шагом марш! — атларға!

отбивать (печатать, чеканить и т.п.) шаг — шаҡылдата баҫыу, матур итеп атлау

идти (шагать) шаг в шаг с кем — бер аяҡтан атлау, бер тактта атлау

сбиться с шага — тигеҙ атламау, такттан тайпылыу

ни на шаг; ни шагу — бер ҡайҙа ла, бер аҙым да

ни шагу назад (дальше, вперёд и т.п.) — урындан ҡуҙғалмаҫҡа

шагу нельзя ступить — бер аҙым да баҫа алмау (берәйһенең ярҙамынан тыш)

глаза б мои не видали кого-чего — күрмәһәм, яҡшыраҡ булыр ине

где это видано с союзом `чтоб` или с неопр. — был ни тигән эш, булған хәл түгел был (ризаһыҙлыҡ белдергәндә әйтелә)

ничего не видать — бер нәмә лә күренмәй

отсюда хорошо видать — бынан яҡшы күренә

он, видать, весёлый человек — ул, күрәһең, күңелле кеше

в глаза не видать кого — бөтөнләй күренмәү

видать виды — күпте күреү

от земли не видать — бик бәләкәй кәүҙәле, бот буйындай

(ни) зги не видать — ҡараңғы, күҙгә төртһәң күренгеһеҙ (күренмәҫлек)

будущий год — киләһе йыл

в прошлом году — уҙған йылда, былтыр

четыре времени года — йылдың дүрт миҙгеле

ребёнку два года — балаға ике йәш

молодые годы — йәш саҡтар

в годы юности — йәшлек йылдарында

девяностые годы — туҡһанынсы йылдар

високосный год — кәбисә йылы

календарный год — календарь йылы

круглый год — йыл буйына (әйләнәһенә)

лунный год — ай йылы (ҡояш йылынан 11 көнгә ҡыҫҡараҡ)

Новый год — Яңы йыл

учебный (академический) год — уҡыу йылы, академик йыл

без году неделя шутл. — аяҡ баҫып өлгөрмәгән

башы инһә, аяғы инмәгән (күптән түгел, яңы ғына); в годах — оло йәштәрҙә

не по годам — йәш булыуға ҡарамаҫтан

год на год не приходится — йылдыҡы йылға тура килмәй

год от году; год от года — йылдан-йыл, йыл һайын

из года в год — йылдан-йылға

мы от центра живём дальше, чем вы — беҙ үҙәктән һеҙгә ҡарағанда алыҫыраҡ торабыҙ

дальше что было, не помню — унан ары ни булғанын иҫләмәйем

рассказывать дальше — артабан һөйләү

дальше — больше - барған һайын (киҫкенләшеү)

дальше (ехать) некуда прост. — берәй нәмәнең сигенә килеп етеү (терәлеү), башҡа сара юҡ

не дальше как; не дальше чем — ҡасан ғына әле

скорее всего — шулайҙыр, моғайын

скорее..., нежели (чем) — башлыса, -рға/-ргә ҡарағанда